Sindirim sisteminin; yemek borusu ile onikiparmak barsağı arasında kalan ve genellikle bir çaydanlığı andıran bölümü.
Midenin ön ve arka olmak üzere iki yüzü vard:r. Her iki yüz sağda küçük kıvrım (Curvatura Minor), solda büyük kıvrım (Curvatura Major) ile birbirine bitişir. Seröz zar, mide kası, mukoza altı ve mukoza olmak üzere yapısı dört katlıdır; Mide üst-kann bölgesinde bulunur; sağında karaciğer ve safrakesesi, solunda dalak; üstünde diyafram, altında enine kalın barsak, arkasında pankreas vardır.
Mideyi meydana getiren kas tabakası 1-2 mm kalınlığındadır ve iki temel kas tabakasına ayrılır. Dış tabaka uzunlamasına kas liflerinden, iç tabaka ise dairesel
kas liflerinden meydana gelir. Mukozanın yüzeyi, silindirimsi ve çanaksı hücrelerden bir epitelyum ile kaplıdır. Epitelyumun üzerindeki çanaksı çukurcukların dibinde salgı bezleri bulunur. Salgı bezleri midenin çeşitli kısımlarında değişik tiptedir.
Midenin çalışması hem mekanik, hem kimyasaldır:
Mekanik bakımdan mide, hareketlerin cereyan ettiği bir yerdir. Midenin besinleri karıştırdığı pek söylenemezse de, besinleri çoğu zaman başka kısımlardan daha kuvvetli ve esnek bir baskı altında sıkıştırdığı bir gerçektir.
Kimyasal bakımdan Nide çeperi üç salgı çıkarır; mukus salgısı, tek hücreli bezlerden; mide suyu, borumsuapezlerin ana hücrelerinden; klor-hidrik ise aynı bezlerin kenar hücrelerinden meydana gelir. Mukusun başlıca görevi, proteinleri sindiren mide suyunun mide çeperine değmesini önlemektir; çünkü mide çeperi de proteindendir, mide suyu ile zedelenebilir. Nitekim, mukus bulunmayan kısımlarda mide kendi ken ni yer ve ülser meydana gelir. Klorhidrik asit, midede enzimlerin etkisini kolaylaştıran asitlik derecesinde bir iyonik asit tepkimesi sağlar. Pepsin, proteinleri hidroliz yoluyla polipeptitlere çevirir (etin, yumurtanın vb. sindirimi). Peynir mayası: S ütün pıhtılaşmasını sağ- lar. Midedeki sindirimin sonucunda kimus meydana gelir. Midenin sinirleri otonom sinir sistemine aittir. Otonom sinir sistemini, beyin omirilik sinir sistemiyle birleştiren bağlar sayesinde yiyecekler mideye inincey, hattâ yemeğin tadı ağızda belirince mide suyu salgılanmağa başlar (basit refleks). Fakat terbiye edilmemiş hayvanlar yiyecekleri gördükleri zaman da midelerinden salgdama olur (edinilmiş refleks). Terbiye edilmiş hayvanda yiyecek manzarasıyla deneysel olarak bir uyarma yapılirsa (refleks) gene aynı sonuç elde edilir. Insanda da durum aynıdır.
Midenin kapasitesi normalde 0,5-1 It kadardır. Mide salgısının miktarı günde ortalama 1,5 It kadardır.
Mide Hastalıktan: Midenin şekil veya durum bozukluklan: Midenin şekli kişinin tipine bağlıdır. Kısa boylu olanlarda enlemesine genişlemiş, uzun boylularda ise leğen kemiklerine kadar uza-
yabilen "büyük J harfi" şeklini almıştır. Bu son durum çoğu kez mide düşmesi olarak kabul edilirse de, hastalık anlamıda gelmez. Bazen mide, kendi uzun elcseni etrafında ani bir dönüş yapabilir ki bu durumda acil cerrahi müdahaleyi gerektiren, şiddetli ağrı, bulantı-kusma ile kendini gösteren bir hastalık tablosu meydana gelir.
Midenin, sadece röntgen fılmleriyle tesbit edilen, fakat herhangi bir şikâyete yol açmayan şekil bozuklukları da vardır. Mide urlan: iyi huylu ve kötü huylu olabilirler. İyi huylu olanlara çok az rastlanır, pek önemleri yoktur; bazen hazımsızlık, şişkinlik i ağrı yapabilirler. Asıl önemli olan, kötü huylu urlardır ki bunlara mide kanseri denir. Mide kanseri her yaşta görülebilirse de daha çok elli yaşını aşkın erkeklerde görülür. Kanserin kesin sebebi henüz bilinmemektedir. Zayıflama, iştahsızlık, kansızlık, karın ağrısı, kanamalar, ishal, sarılık, ağrı, karında su birikmesi, hazımsızlık, şişkinlik gibi belirtilerinden biri veya birkaçı bulunabilir. Çoğu zaman ete karşı tiksinti duyarlar.
Teşhisde mide filmi yardımcıclır. Fakat kesin teşhis, Işıklı mide tüpü ile mideyi inceleyip, şüpheli yerlerden parça alarak, bu parçanın mikroskop altında incelenmesiyle konulur. Fakat teşhis konulduğu zaman çok kere hastaya yapılacak pek birşey kalmamıştır. Bunu önlemek için en ufak bir şüphe halinde film çektirilerek, durum aydınlatılmalıdır ki, erken teşhis konulabilsin. Japonya dünyada en çok mide kanseri görülen ülkelerden biri olduğu halde, endoskopik kamera ve mikrofilm taramaları yardımıyla erken teşhis ve erken müdahale yapılmaktadır. Bu yüzden Japonya mide kanserinden ölümlerin en az olduğu ülkeler arasındadır.
Teşhis konulduktan sonra yapılacak tedavi: Şayet iş işten geçmemişse veya hastaya faydası dokunacağına kanaat getirilirse, cerrahi müdahaleden ibarettir. Bazen tümörün sindirim kanalını tıkaması veya safra yollarını tıkayarak sarılık yapmasıyla sadece yolu açmaya veya sarılığı düzeltmeye yönelik ameliyatlar (hayat kurtarma olmamakla beraber) rahatlatıcı olabilir
Mide ülseri: Midenin herhangi bir yerinde bulunabilen, midenin iç yüzünü örten tabakadan, midenin dış tabakasına doğru ilerleme gösteren yaralardır. (Bkz. Ülser) Genellikle bir, nadiren birden fazla olurlar.
Mide iltihabt: (Bkz. Gastrit)
Ani mide genişlemesi: Aşırı derecede yemek yeme sonucunda, mide oldukça genişler ve kısalma gücü azalarak, içindekini boşaltamaz hale gelir. Bulantı, kusma karın ağrısı vardır. Tedavisi, sonda ile midenin bosaltılmasından ibarettir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder