Proteinler

Proteinler gıdalar içinde makro-besleyici adı verilen ana besleyicilerden biridir. Amino asitler birleşerek proteinleri oluşturan organik bileşiklerdir. İnsan vücudu bir amino asit kaynağı olarak ve enerji kaynağı olarak proteine ihtiyaç duyar.

Proteinler 9 tanesi esensiyal olarak sınıflandırılan 20 ana amino asitten oluşur. Geri kalanlar insan vücudunda sentezlenebilir.

Esensiyal amino asitler vücut tarafından yapılamaz ve gıdalar ile temin edilmelidir. Bunlar; lysine, leucine, isoleucine, methionine, phenylalanine, threonine, tryptophan ve valine'dir.

Proteinlerin/amino asitlerin işlevleri

Proteinler, daha doğrusu içlerinde bulunan esensiyal amino asitler insan hayatının yapı taşlarıdır. Bütün organlarda tüm hicre yarpılarının büyümesi ve yaşamını sürdürmesi için bunlara gerek vardır.

Günlük İhtiyaç

Normal koşullarda vücut ağırlığına göre günde kilo başına 0.8 - 1.0 gr protein temini yeterli görülmektedir.

Proteinlerin/amino asitlerin kaynakları

Proteinin niteliği esensiyal amino asit içeriğine ve bunların birbirine oranına bağlıdır. Genellikle hayvansal protein bitkisel proteinlerden daha yüksek kalitededir. Çünkü bunlara ait esesiyal amino asitlerin yapısı insan gereksinimlerinin yapısına daha iyi uyar.

Diğer taraftan hayvansal olsun bitkisel olsun farklı kaynaklardan elde edilen protein kombinasyonları da çok yüksek protein nitelikleri sağlayabilir. Yüksek düzeyde bir bitkisel protein kaynağı da başta soya fasulyesi olmak üzere baklagillerdir.

Protein Kaynakları

Hayvansal; Et, balık, yumurta,

Bitkisel; Soya fasulyesi ve diğer baklagiller, patates ve tam tahıl ürünleri

Süt ürünleri; Süt, peynir

Selenyum

Selenyum az miktarlarda alınması gereken bir iz mineraldir; yüksek miktarlarda alındığı zaman toksik olabilir. Selenyum karmaşık metabolik ve kimyasal işlevler yürüten çeşitli enzimlerin bir parçasıdır. Seleno-proteinlerin bir parçası olarak selenyumun antioksiden ve bağışıklık sistemini düzenleyen işlevleri vardır.

Selenyumun İşlevleri

-Vücut hücrelerini korumak amcıyla antioksidan enzimlerin bir parçası gibi çalışarak reaktif oksijeni yok eder.

-Diğer antioksidan sistemlerinin yeniden yapılanmasına katılır.

-T3 ve T4 hormonlarının sentezine yardım ederek tiroid işlevine katkıda bulunur.

-Antioksidanlar gibi diğer besleyiciler ile etkileşir.



Günlük İhtiyaç

RDA miktarı 55 µg'dir.

Selenyum Kaynakları

Gıdaların selenyum içeriği büyük ölçüde bitkilerin yetiştirildiği toprağın içeriğine bağlıdır. Bu içerik bölgeden bölgeye önemli oranda değişiklik göstermektedir.

Selenyum Kaynakları

Hayvansal; Et (özellikle sakatat), balık, yumurta

Diğer; Brezilya cevizi ve hindistan cevizi (çoğunlukla selenyum yönünden zengin topraklarda yetiştirilmektedir.)

Krom

Önemli bir iz mineral olarak krom, üretilen insülin miktarını düzene sokarak, vücudun normal kan şekeri düzeyinin desteklenmesine yardımcı olur.

Krom, glukoz tolerans faktörünün gerekli parçası olup vücudun yiyeceklerden alınan şeker ve karbonhidratları daha verimli kullanmasına yardımcı olur. Bunu insülin üretimini ve etkilerini optimize ederek yapar. Bu, ana enerji kaynağı olan karbonhidratların, proteinlerin (kas) ve yağların (enerji depolama) düzenli beslenme metabolizmasını sağlamak için gereklidir.

Kromun İşlevleri

-Vücudun yiyecekleri daha etkin şekilde sindirmesine yardım eder

-Kandaki yağ asitleri ve kolesterol düzeylerini olumlu şekilde etkiler.

-İnsülin metabolizmasını düzenler.

Günlük İhtiyaç

RDA miktarı 120 µg’dir.



Krom Kaynakları

Bitkisel; Domates, ıspanak, muz, yeşil biber, buğday özü

Haynavsanl; Dana ciğeri, yumurta, piliç, istridye

Diğer; Bira mayası

Tang içtim boğazlarım şişti

Arkadaşlar herkezin annesi babası bu kola yüzünden çocuğunu azarlar ve içmemesi için uyarır, bende bunu göz önünde bulundurarak toz içeceklere yöneldim, ilk olarak nazo aldım, tabikisi beğenmedim, sonra tang alayım dedim tangide çok kaliteli olarak bilirdim o yüzden 4-5 tane aldım geçenlerde yaptım 1 litre içtim tadı o kadar abartılcak gibi değildi yani eskiden içtiğim tangler damağımda kalmıştı fakat en son içtiğim tang çok değişik geldi her neyse ertesi gün kalktım boğazlar iflas, neyse dedim başka bir şey dokunda felan, aradan bir süre geçti başka tang yaptım bunu içtim ertesi gün yine boğzazlar iflas, soğuk diye düşüneceksiniz lakin soğuk olarak her zaman içerim içecekleri ancak ilk tangi yaptığımda ilk içtiğimde çeşme suyundan yaptığım için sıcak içtim yani normal sıcaklıkta idi, son yaptığımı soğuk içtim ancak soğukdan olmadı.

Kendimize dikkat edelim arkadaşlar, nasıl ki bu canımız emanetse canımızı emanetimizi iyi korumalıyız, bir arkadaşımız bir emanet bıraksa birisi ellese hemen emanet deriz bu da aynı şekilde farkı yok, tang’in kötü bir reklamı olması açısından bu yazıyı yazmıyorum sadece toz içeceklerin bir örneğini verdim, bu yazı sadece toz içeceklerin zararından bahsetmek için yazılmıştır.

Molibden

Molibden önemli bir iz mineraldir. Önemli kimyasal reaksiyonları tetikleyen 3 enzimin bir parçasıdır. Bu kritik işlevi yerine getirmek için çok az miktarda molibden alınması yeterlidir.

Molibdenin işlevleri

İşlev

-3 enzim sisteminin ortak faktörü olarak hareket eder.

-Vücuttaki demir depolarının kullanımını etkiler

-Sinir sistemi ve beyin için önemli olan kükürt içeren amino asitlerin metabolizmasında katalizör olarak çalışır.

Günlük İhtiyaç

RDA miktarı 75 µg'dır.

Molibfen kaynakları

olibden tüm gıda kaynaklarında yaygın olarak bulunur. Zengin kaynaklar baklagiller (fasulye, mercimek, bezelye), tahıllar ve fındık, ceviz türleridir.

Molibden Kaynakları

Bitkisel; Baklagiller (fasulye, mercimek, bezelye),

Diğer; Tahıllar ve fındık ceviz türü yiyecekler

İyotun vücuttaki önemi

İyotun vücuttaki önemi

İyot metalik olmayan bir iz elementtir ve önemli iz mineraller arasında benzersizdir. Çünkü bazı hormonların temel bileşeniri. İyot vücutta tiroid bezi tarafından üretilen hormonların bir parçası olarak gereklidir.



İyodun işlevleri

Tiroid bezi yüksek iyot konsantrasyonu içerir. Vücutta yalnız tiroid hücreleri iyot emer.
Tiroid dokusu; iyotu olan, depolayan ve daha sonra tiroid hormonları oluşturmak için kontrollü miktarlarda salınım yapan özgün bir yapıya sahiptir. Vücuttaki her hücre metabolizmasını düzenlemek için tiroid hormonlarına ihtiyaç duyar. Tiroid salgılanması yeterisz kalırsa bazal metabolizma yavaşlar, dolaşım azalır ve tüm yaşam temposu yavaşlar. İyot düzeyleri yetersizse tüm bu hormonsal süreç ve sistem tehlikeye girer. Bu açık, doğum öncesi gelişmeden erişkinliğe kadar bir dizi ciddi sağlık sorunu oluşturabilir.

Bu yetersizliğin etkileri, hipotriodizm akıl sağlığı sorunlarına kadar çeşitli rahatsızlıklara yol açar. Yetişkinlerde görülen semptomlar arasında guatr (tiroid bezinin büyümesi) ve tepki süresinin yavaşlaması sayılabilir.



Günlük İhtiyaç

İyodun seviyesi yeterli olmadığı zaman, tüm hormonal işlevler ve sistemler bundan etkilenir. RDA günde 150 µg'dir.

Maalesef Avrupa'Nın bazı bölgeleri de dahil olmak üzere iyot eksikliği hala çok yaygındır. Ancak deniz kıyısında yaşayan toplumlarla iç bölgelerde yaşayanlar arasında iyot yeterliği konusunda belirgin derecede fark vardır. Çünkü deniz suyu göreceli olarak yüksek miktarda iyot içermektedir.

İyot Kaynakları

Bitki ve hayvanlardaki iyot içeriği bunların yetiştiği çevreye bağlıdır. Kıyı bölgelerinde beslenen ineklerin sütleriyle yapılan süt ürünleri ile kıyılarda yetişen meyve ve sebzeler beslenme nitelikli iyot kaynaklarıdır. Deniz balıkları, deniz ürünleri ve çeşitli deniz sebzleri, kelp deniz yosunları yüksek miktarda iyot içerir. Fakat toprakların çoğu yetersiz iyot içerdiğinden bitkisel kökenli yiyeceklerin çoğu zayıf kaynaklardır. İyot açığı ile savaşmak amacıyla son on yıl içinde birçok AB ülkesinde sofra tuzunun iyotla takviyesi zorunlu tutulmuştur. Bu uygulama sonunda önemli gelişmeler görülmüş olmakla beraber yine de henüz toplumda yeterli iyot düzeyine ulaşılmamıştır.

İyot Kaynakları

Bitkisel; Deniz ürünlerinin çoğu, özellikle morina, ton balığı, karides

Hayvansal; Deniz yosunları, kelp

Diğer; İyotlu tuz

Manganezin vücuttaki önemi

Manganezin vücuttaki önemi



Manganez bir iz mineraldir. Vücut içinde çeşitli enzimlere bulunur ve başka enzimlerin de ortak faktörüdür. Manganez çoğu zaman bakır ve demir gibi diğer minerallerle yakın işbirliği içinde çalışır.



Birçok iz mineralde olduğu gibi manganezin vücut içindeki işlevleri karmaşıktır. Bu konuda tıp ve sağlık kurumlarının yaptıkları araştırmalar sürmektedir.



Manganezin işlevleri

Sağlıklı cilt, kemik ve kıkırdak oluşumu için manganeze ihtiyaç vardor. Manganez, glikoz ve lipopren metabolizması için de gereklidir. Önemli bir antioksidan enzim olan süperoksit dizmutaz'ın (SOD) faaliyete geçmesine de yardım eder.



İşlev

-Hücre mitokondrisi içindeki antioksidan enzim SOD'yi faaliyete geçirir.

-Karbonhidrat ve kolesterol metabolizması için enzimleri faaliyete geçirir.

-Sağlıklı kıkırdak ve kemik oluşumunu destekler.

-Glukoz toleransının düzenlenmesine katılır.

Günlük ihtiyaç

Manganez için RDA 2 mg'dır.

Aşırı dozda manganezin merkezi sinir sistemi üzerinde olumsuz bir etkisi olabileceğinden kuşkulanılmaktadır. AB'de henüz güvenli toplam üst alım düzeyi saptanmamıştır fakat A.B.D. gıda güvenlik yetkilileri bu üst limiti 11 mg olarak saptamıştır.

Manganez Kaynakları;

Bitkisel; Ispanak, fındık, ceviz türleri, baklagiller

Hayvansal; Önemli bir kaynak yoktur.

Diğer; Siyah ve yeşil çay, yulaf, kepekli ekmek

Bakır’ın vücuttaki önemi

Bakır’ın vücuttaki önemi



Bakır da bir diğer önemli iz mineraldir. Fakat bakırın işlevleri saptanmış olmasına karşın diğer besleyicilere göre bunları açıklamak pek kolay değildir. Bakır bazı enzimlerde ve proteinlerde bulunur ve vücudun demir asimilasyonu ile doğrudan bağlantılıdır.

Bakırın işlevleri
Bakır demirin kanda hemoglobin üretmesi görevine yardım eder ve sağlıklı büyüme ve üreme için gereklidir. Bakır kolajen üretiminde de temel bir elementtir. Bakır cildi ve tendonlar, eklemler gibi tüm bağ dokularını etkiler, sinirlere koruyucu örtü işlevi de yapar. Bakır yaraların iyileşmesinde de kritik rol alır. Yeterli bakır alımı hamile kadınlar için ve ana karnındaki çocuğun gelişmesi için önemlidir.

Günlük ihtiyaç

2 mg’dır.
Bakır Kaynakları

Bitkisel; Baklagiller, tam tahıllar, fındık, ceviz türleri, bazı yeşil sebzler

Hayvansal; İstridye, balık, sakatat, tavuk